De ziekte van Crohn en colitis ulcerosa gaan gepaard met terugkerende ontstekingen in het maag-darmkanaal. Darmbacteriën spelen hierbij een rol. Probiotica zouden kunnen helpen. In een nieuwe studie is mensen met colitis ulcerosa gevraagd naar de invloed van probiotica op hun kwaliteit van leven.
Probiotica is een verzamelnaam voor verschillende bacteriën die moeten zorgen voor een goede darmflora. De vraag is in hoeverre ze verschil maken bij een chronische inflammatoire darmziekte (IBD). Dit is de verzamelnaam voor colitis ulcerosa, de ziekte van Crohn en de tussenvorm indeterminate colitis. Het antwoord op deze vraag is lastig te geven. Elk mens heeft een eigen unieke darmflora. Er is niet één situatie die als ‘goed’ kan worden beschouwd. Het is wel mogelijk om de darmflora van een gezond persoon te vergelijken met die van iemand met een darmziekte. Dan blijkt dat de aanwezigheid van veel verschillende darmbacteriën belangrijk is voor een goede gezondheid. Raakt de darmflora bij een gezond persoon verstoord door bijvoorbeeld antibiotica, dan kan dit soms leiden tot allergieën, verstoring van de spijsvertering of zelfs darmontstekingen. Wie al een darmaandoening heeft, kan nog meer last krijgen na antibioticagebruik. Het kan, maar het hoeft niet.
Positief beïnvloeden
Het klinkt logisch dat probiotica een rol kunnen spelen om de gezondheid positief te beïnvloeden door de balans in de darmflora te herstellen. Sommige probiotische bacteriën kunnen zelfs ziekmakers vernietigen of afremmen. En na antibiotica kunnen probiotica een bijdrage leveren aan het verminderen van bijvoorbeeld dunne ontlasting. Er is echter een grote ‘maar’: probiotica werken niet voor iedereen. Dat blijkt ook weer uit een recent onderzoek, de Picup-studie. In dit onderzoek van onder meer de Vrije Universiteit is gekeken naar de mogelijke positieve gevolgen van probiotica voor de kwaliteit van leven bij mensen met colitis ulcerosa. Met nadruk is in deze studie gevraagd naar de invloed op de kwaliteit van leven van deze patiënten. Die lijkt voorzichtig positief te zijn. 8 van de 14 gebruikers lieten weten positieve effecten te merken. Ze hadden minder frequent ontlasting en ook een betere samenstelling van de ontlasting. Maar net als bij andere onderzoeken moet je waken voor te veel enthousiasme omdat de onderzoeksgroepen altijd klein zijn. Ook de wetenschappers van de Picup-studie geven aan dat verder onderzoek nodig is.
Ontstekingsremmer
De Picup-studie is niet het eerste onderzoek naar probiotica. In 2017 onderzochten Engelse wetenschappers 22 relevante studies om te zien of er bewijs is voor positieve effecten van probiotica bij IBD. Ook hieruit blijkt dat er vooral een gunstige werking is bij mensen met (een actieve vorm van) colitis ulcerosa. Dat geldt dan specifiek voor het probioticum VSL#3. Een opmerkelijke conclusie van deze onderzoekers is dat probiotica vrijwel even effectief zijn als de ontstekingsremmer 5-ASA die vaker bij IBD wordt voorgeschreven. Maar weer gaat het dan over colitis ulcerosa. Hoe zit het met de ziekte van Crohn? Dat blijkt een nog gecompliceerder verhaal, omdat deze ziekte het hele spijsverteringskanaal kan aandoen en er veel verschillende vormen zijn. In diverse studies is geen overtuigend bewijs voor het nut van probiotica gevonden. Wetenschappers waarschuwen zelfs voor het experimenteren met deze middelen.
Antigenen
Bij de ziekte van Crohn spelen antigenen een rol. Dit zijn stoffen die een reactie van het lichaam opwekken waardoor antistoffen worden aangemaakt. Deze antigenen houden de darmontsteking in stand. Elke bacterie kan dus de ontsteking doen opvlammen. Uit een aantal studies is gebleken dat gebruikers van probiotica een eerdere opvlamming van de aandoening lieten zien dan gebruikers van placebo’s (nepmiddelen). Infecties kunnen soms ook worden veroorzaakt door probiotica die zich aan het darmslijmvlies hechten. Dit risico is hoger bij patiënten met een ernstige vorm van de ziekte van Crohn of een verlaagde afweer. Moeten mensen met de ziekte van Crohn dus maar helemaal niet naar probiotica grijpen? Dat is ook weer niet de juiste conclusie. Bij bijvoorbeeld kinderen lijken er effecten te zijn waardoor de ziekte minder ernstig wordt. Ook bij mensen die net ontdekt hebben dat ze de ziekte van Crohn hebben, kunnen probiotica een positieve rol spelen. Het blijft dan belangrijk om dit gecontroleerd te doen en het niet zonder meer zelf uit te proberen.
De Picup-studie is te vinden op www.sciencedirect.com.
Zoek op ‘probiotics’ en ‘quality of life’.
Tekst: Rietje Krijnen
