Een beperking is niet per se een begrenzing. Lydia Zwaan* reist de hele wereld af, met een colostoma. Deze zomer vliegt ze samen met echtgenoot Jos naar de Algarve in Portugal. Dat betekent zon, strand, zwemmen. Ze vertelt wat je meeneemt op reis, waarbij geldt: hoe beter voorbereid, hoe minder ballast en narigheid.
‘Bepakt en bezakt komen we aan op Schiphol. In de handbagage reservekleding, benodigde documenten en stomamateriaal voor eventuele ongelukjes onderweg. Maar eerst een geruststelling. Op vakantie met een stoma is echt geen waagstuk, of je moet van plan zijn te gaan parachute springen. Al is er altijd wel een zorgwekkend moment.
Stomapaspoort bij de hand
Bij het vertrek en de heenvlucht bijvoorbeeld. Vragen spoken door je hoofd. Hebben we wel alle benodigdheden bij ons? Zijn we niet iets vergeten te regelen? Krijgen we geen gedoe bij de security? ‘En ja hoor, je raadt het al, op Schiphol is het meteen raak. De beveiliger constateert een zogenaamde onregelmatigheid op de scanner. Ik word uit de rij gepikt om te worden gefouilleerd.
Gelukkig – een belangrijke tip – heb ik van tevoren aangegeven dat ik een stoma heb en houd ik mijn stomapaspoort bij de hand. Of ik mee wil komen naar een apart hokje. Daar verzoekt een douanedame mij vriendelijk mijn shirt omhoog te doen en het stomazakje te laten zien. Even schiet er het wilde verhaal door m’n hoofd dat je ook het stomazakje ter plekke moet legen. Maar nee hoor, het tonen van het opvangmateriaal volstaat. Ik probeer wel altijd te voorkomen dat de stoma tijdens het inchecken productief is.
Ook de controle van de handbagage verloopt soepel. Jos en ik hebben het stomamateriaal in kleine verpakkingen over de koffers en handtassen verdeeld, voor als de koffers kwijtraken of pas later komen. De gels en mineraalwater om de stoma schoon te maken hebben we in kleine flesjes van maximaal 100 ml gedaan. Ook heb ik een extra setje schone kleding in mijn handbagage zitten. Want er kan tijdens het fouilleren wel eens wat fout gaan.
In de lucht
In het vliegtuig heb ik een zitplaats dichtbij het toilet gereserveerd. Dat geeft wat extra rust. Omdat gordels bij het opstijgen en landen op mijn stoma drukken, neem ik altijd een stomacap mee. De vlucht verloopt probleemloos. Geen zakjeswissel of opbollend opvangmateriaal, een risico dat ook niet zo groot is. Onderuitgezakt denk ik terug aan de voorbereiding. Daar kun je niet vroeg genoeg mee beginnen, want het regelen van benodigde documenten en materiaal vergt tijd.
De apotheek heeft voldoende medicatie en een geneesmiddelenpaspoort verstrekt. Ook kun je van de stomaverpleegkundige en leverancier van stomamateriaal reistips krijgen. Handig, zeker als het je eerste reis is. Hoe meer voorzorgsmaatregelen, hoe minder onaangename verrassingen. Dan landen we in de Algarve, een streek met prachtige stranden, grotten en baaien. Hier komt mijn kaartje met Portugese zinnen van pas, al kun je ook Google Translate paraat houden. ‘Eu tenho uma ostomia’ (ik heb een stoma) of ‘Onde fica um casa de banho?’ (Waar is het toilet?)
Verwacht geen schone toiletten op buitenlandse luchthavens. Daarom heb ik weggooizakdoekjes en een flesje mineraalwater bij de hand. Hotels zijn meestal wel netjes. Aangekomen op de kamer leg ik een waterdichte matrasbeschermer op het bed, zodat dit bij lekkage niet vies wordt.
Populair gerecht
De rest van de dag slenteren we door de oude binnenstad van Faro vol pleintjes en kerkjes. Het is snikheet, zodat ik mijn koeltasje met reserveplakken bij me draag. Je kunt ze ook verpakken in aluminiumfolie. Voor de hygiëne neem ik vochtige doekjes en desinfectiegel mee. Verder ben ik voorbereid op buikgriep en heb ik zouttabletten en diarreeremmers bij me. Het is raadzaam om, ook als je een colostoma hebt, ileostomazakjes mee te nemen. Die zijn makkelijker te legen.
‘Eten doe je in Portugal laat in de avond. Ik waag me aan het populaire gerecht cataplana de marisco. Een stoofpotje van wijn, kruiden en diverse zeevruchten, van gamba’s, mosselen tot pijlinktvis en zeeduivel. Het is een gok, maar we zijn op vakantie en je kunt niet steeds angstvallig brood eten. Gelukkig houden mijn darmen zich koest. Ik ben wel voorzichtig met ongeschild fruit, vers geperst vruchtensap, rauwkost, schepijs, ijsklontjes, eigenlijk alle producten die niet gekookt zijn.
Wateractiviteiten
De volgende dag: op naar het strand. In het hotel breng ik de plak van het stomasysteem aan. Dit moet minimaal een uur voor het zwemmen, zodat-ie niet loslaat. Extra zekerheid biedt het afplakken van de plakranden met flexibele watervaste tape. Zwemmen kan dus gewoon, al ben ik zelf meer een zonner. Neem wel voor de zekerheid een verzorgingsproduct mee om huidirritatie te voorkomen.
Sommige vrouwen met een stoma durven in een laag gesneden bikini op het strand. Ik voel me dan opgelaten en ga voor een hoog verhullende tailleslip of tankini met een drukke print, die de contouren van het opvangmateriaal verbloemen. Voor het zwemmen kun je eventueel een stomazwemband aandoen. De daaropvolgende dagen vullen we vooral met wateractiviteiten. Vroeg in de ochtend begin ik de dag met spoelen. Dat kan gelukkig, omdat mijn stoma en ontlasting hier geschikt voor zijn.
Op die manier verklein je de kans op een vollopende stomazak, waardoor je veel vrijheid terug krijgt. We zijn wezen duiken, wat dankzij een wetsuit geen enkel probleem geeft. Ik heb met een kajak een excursie gemaakt langs de rotsige kustlijn met oude vissersdorpjes. En we zijn in een buggy schuddend en stuiterend door het ruige heuvelland gereden. Riskant? Niet als je sterke buikspieren hebt. Bovendien heb ik een sporty aan, een steunband voor de wat extremere sporten. En verder zit er uiteraard een noodpakket met reservespullen in de rugzak.
Verre reis
Terugkijkend was de strandvakantie een onvergetelijke reis met af en toe een ongelukje, dat nu eenmaal bij het leven van een stomadrager hoort. Maar zolang je geen tanden kwijtraakt of een kakkerlak inslikt, is er geen reden tot klagen. Mijn advies is om de allereerste vakantie bescheiden te houden en eens een weekendje weg in eigen land te proberen.
Onze volgende trip staat inmiddels vast: een verre reis naar Thailand. Gelijk eerst maar de website van de Stomavereniging bestuderen en informatie vergaren over het land van bestemming. Hoe beter voorbereid, des te meer vakantieplezier je hebt.’
*Lydia Zwaan is een verzonnen personage. In dit artikel zijn een aantal problemen samengevoegd die je op reis met een stoma kunt ervaren.
Dit artikel is afkomstig uit ons ledenmagazine Vooruitgang. Vind jij het interessant om vaker dit soort artikelen te lezen? Word dan lid van de Stomavereniging en je ontvangt vier keer per jaar dit prachtige en informatieve magazine.
