‘Wees een toeschouwer van je eigen leven’

Yogadocent Mirjam de Boer heeft al jaren een stoma en had het er best moeilijk mee. Mindfulness hielp haar. ‘Maak van je hart geen moordkuil. Maar blijf niet hangen in dat negatieve gevoel. Dat levert niets op.’

‘Toen ik een stoma kreeg, wilde ik het liefst de hele tent bij elkaar schreeuwen. Dat nooit, dacht ik. Dit is het einde. Maar het is je brein dat dat zegt. Je brein houdt je voor de gek. Ik ben toen rustig teruggegaan naar het nu. Van daaruit kun je een andere houding vinden. Je kunt je stoma ook accepteren als iets dat je helpt een beter leven te hebben. Of als iets dat in mijn geval zelfs levensreddend was.’ Dat zegt Mirjam de Boer, yogadocent met een focus op mindfulness. ‘Je mag je rot voelen en dat moet je ook uiten, want dat is goed,’ vervolgt ze. ‘Maak van je hart geen moordkuil. Maar blijf niet hangen in dat negatieve gevoel. Dat levert niets op. Wees een toeschouwer van je eigen leven. Als je je identificeert met dat negatieve gevoel, dan krijg je alleen maar stress.’ Je kunt uit zo’n negatief gevoel stappen, maar daarvoor moet je je wel bewust zijn van wat je doet. ‘Dat is de essentie. Je brein kan maar aan één ding tegelijk denken. Vervang het negatieve door iets positiefs. Raap jezelf bij elkaar. Dat gaat niet vanzelf, daar moet je stappen voor zetten. Iets doen. Het gaat bij mij ook niet vanzelf hoor. Ik worstel ermee. Ik ben geen Boeddha.’

Hier en nu

Het is een term die je steeds vaker hoort: mindfulness. Maar wat is dat nou precies? ‘Het draait om aanwezig zijn in het hier en nu,’ legt Mirjam uit. ‘Met je volle aandacht, opmerkzaam met al je zintuigen. Als je aan mindfulness doet, ben je zonder oordeel bewust van je gedachten, gevoelens en lichamelijke sensaties. Je neemt ze alleen waar.’ En wat levert dat dan op? ‘Bij veel mensen zit het hoofd overvol met gedachten, ideeën en oordelen. Als je een stoma hebt, zoals ik, dan komt daar nog van alles bij aan verlieservaringen, schaamte, angst, noem maar op. Daar voelt niemand zich prettig bij. Als je brein gestresst is, dan is je lichaam dat ook. Er is een directe relatie tussen wat je denkt en hoe je lichaam zich voelt.’

Snel gevaar zien

Mindfulness kan dat oplossen. Eigenlijk is het simpel, legt Mirjam uit. ‘Positieve gedachten maken dat je je blij voelt, negatieve gedachten maken je ongelukkig en ziek. Helaas zijn de meeste gedachten negatief. Dat heeft een biologische reden, want vroeger was onze wereld vol bedreigingen, waardoor we geneigd zijn om angstig te reageren en om snel het gevaar ergens van te zien. Ook nu het niet meer hoeft.’ Negatieve gedachten kunnen ook te maken hebben met ervaringen uit je jeugd. ‘Ben je liefdevol opgevoed, kom je uit een veilig en warm nest, dan zijn je gedachten vaker positief. Heb je alleen maar gehoord hoe dom of vervelend je was, dan nestelen die negatieve gedachten zich als overtuigingen in je hoofd. En die draaien iedere dag als een repeterende molen rond.’

Kopje thee

Hoe positief of negatief je gedachten ook zijn: het is belangrijk dat je je ervan bewust bent. Mindfulness helpt daarbij. ‘Je kiest wat ik noem een ankerpunt. Als je een kopje thee inschenkt, dan neem je alles waar. Hoe ziet het kopje eruit, hoe voelt het aan, hoe klinkt het geluid als je de thee inschenkt, wat is de geur van de thee, hoe beweegt je arm bij het inschenken? Je stelt je zintuigen open en ervaart alles zo gedetailleerd mogelijk. Dat voorkomt andere, vaak negatieve gedachten.’ Door mindfulness te beoefenen, leer je je aandacht sturen. ‘Zo kun je niet-helpende gedachten makkelijker uit de weg gaan. Het resultaat: betere concentratie en een rustige en ontspannen geest. De stress wordt minder en je beleeft alles intenser. Zo neem je dingen beter in je op en kun je meer genieten.’

Gepaste boosheid

Je reageert bovendien minder snel op de automatische piloot. ‘In plaats daarvan maak je bewuste keuzes. Dit betekent niet dat je nooit meer boos wordt, maar je kunt wel doordachter reageren. Kalm, met gepaste boosheid of op een andere manier. Dat voelt beter, zeker ook achteraf. En bovendien ga je door bewustwording minder snel over je grenzen heen.’ Bij mindfulness is er ook aandacht voor het ontwikkelen van een accepterende houding ten opzichte van pijn en lichamelijke klachten, aldus Mirjam tot slot. ‘Ik had in het begin veel problemen met mijn stoma. Het ging om necrose, een ander woord voor afsterving. Daardoor moest de stoma uiteindelijk opnieuw worden aangelegd. Dat is best heftig en ik had er gemakkelijk van in paniek kunnen raken. Maar dankzij mijn mindfulnesstraining bleef ik in het moment, waardoor al die doemgedachten en angstscenario’s over wat er allemaal verkeerd kon gaan, geen grip op mij kregen. Zo kon ik de rust bewaren.’

Tips van Mirjam

• Doe iets met aandacht. Kies een overzichtelijke bezigheid, zoals een boterham eten, groenten snijden of een overhemd strijken. Besteed al je aandacht aan deze eenvoudige taak. Dus zonder je te verliezen in opdringerige gedachten en oordelen. Dwaal je af, merk het dan op en breng je aandacht terug naar je klusje. Geef jezelf een compliment als je deze taak hebt volbracht.
• Wees je bewust van je lichaam. Als je naar de supermarkt loopt, of op de bank ploft: voel dan eens je lichaam van binnenuit. Je ademhaling en je hartslag. Je voeten op de grond. Je benen, rug, buik en armen. Besef wat je lichaam allemaal voor je doet, zonder ooit om een wederdienst te vragen. Zelfs als je een stoma hebt, kun je toch dankbaar zijn voor alles wat je lichaam verder voor je doet.
• Werk met geduld. We zijn gewend om dingen af te raffelen. Snel is goed, langzaam is slecht, dat is het idee. Maar snelheid ontneemt je de kans om echt te ervaren wat je doet. In dat echte ervaren schuilt ontspanning. Neem je dus voor om vandaag iets te doen met geduld. Of het nu tandenpoetsen is of koffie halen: beweeg bewust wat langzamer en blijf er met je aandacht bij.