Het academisch ziekenhuis van Maastricht heeft sinds een jaar stomavriendelijke toiletten. Arts-onderzoekers Danique Heuvelings en Anke Gielen zorgden daarvoor. ‘Er moet een spiegel op buikhoogte zijn.’
Danique Heuvelings en Anke Gielen werken als arts-onderzoeker bij het Maastricht Universitair Medisch Centrum (MUMC). ‘We doen onderzoek naar patiënten die darmchirurgie hebben ondergaan,’ vertelt Heuvelings. ‘Zo kwamen we vaak in aanraking met mensen die een stoma hebben gekregen. In onze gesprekken kwam naar voren dat ze problemen hebben met het toiletbezoek.’ Gielen en Heuvelings namen contact op met de andere artsen van de afdeling, op zoek naar een oplossing. ‘Ze waren gelijk enthousiast,’ zegt Heuvelings. ‘Vervolgens hebben we contact gezocht met de Stomavereniging en met
Stichting Darmkanker. De Stomavereniging had net een enquête afgenomen over problemen met toiletten. Daaruit bleek dat elke keer dezelfde issues naar voren kwamen.’
Gielen en Heuvelings gingen zelf ook in gesprek met een aantal stomadragers, zowel uit het eigen ziekenhuis als uit andere regio’s. ‘We hebben zelfs stomadragers gesproken uit het buitenland, waaronder Amerika. Ook uit deze gesprekken bleek dat de problemen overal hetzelfde zijn.’
Dichte prullenbak
Een stomadrager heeft op de wc allereerst een plek nodig om alle materialen neer te leggen. ‘In de meeste toiletten doe je dat noodgedwongen op de grond, maar dat is natuurlijk niet hygiënisch,’ legt Heuvelings uit. ‘Ook moet er een spiegel op buikhoogte zijn. Op gehandicaptentoiletten is er vaak wel een spiegel, maar die hangt te hoog. Verder hebben stomadragers graag een dichte prullenbak om gebruikt materiaal in achter te laten. Het gaat toch om ontlasting en mensen voelen zich bezwaard als ze dat moeten achterlaten op een plek waar de afvalbak niet is afgesloten. Als laatste is het belangrijk dat er voldoende licht is, zodat je kunt zien wat je doet.’
Het ziekenhuis zou dit alles met relatief eenvoudige aanpassingen kunnen regelen, ontdekten de arts-onderzoekers. Heuvelings: ‘We hebben erom te beginnen voor gekozen om een aantal invalidentoiletten aan te passen. De toiletten zijn uitgebreid met een uitklaptafel, waar de spulletjes op kunnen liggen. Boven de wastafel is een kantelbare spiegel gemonteerd, zodat je beter zicht hebt op je buik. We hadden al automatische prullenbakken, die opengaan als je je hand erboven houdt, dus die hoefden we niet te vervangen. Wel zorgen we ervoor dat er voldoende stevige papieren handdoekjes zijn, die je ook kunt gebruiken om bijvoorbeeld de huid te reinigen.’
Op loopafstand
In het MUMC zijn nu twee toiletten stomavriendelijk ingericht als proef. Deze worden getest door gebruikers, die ook feedback geven. Daarna volgen er meer stomatoiletten, waaronder in de centrale hal, de plek waar alle bezoekers van het ziekenhuis binnenkomen en weer weggaan. ‘Je hoeft echt niet op elke gang een stomatoilet te hebben, als de gebruikers maar weten dat er een op loopafstand is’, legt Heuvelings uit. ‘Op de deur van deze toiletten verschijnt ook een stomabordje. Dat hebben we afgekeken van Japan en Barcelona. Daar zijn al stomavriendelijke toiletten met speciale bordjes. Dat leek ons ook handig.’
De proeftoiletten worden ook getest door de Stomavereniging. ‘Aan de hand van alle input kunnen we nog aanpassingen doen, maar ik denk niet dat dat er veel zullen zijn. We hebben goed doorgevraagd wat nodig was. Dat leidde ertoe dat we niet alles deden wat mogelijk is. In het buitenland zie je vaak een doucheslang naast het toilet. Dat leek de stomadragers niet nodig. Ook het plan om stomamateriaal neer te leggen hebben we laten varen, omdat iedereen ander materiaal gebruikt, dat
mensen eigenlijk altijd wel bij zich hebben.’
Ook op treinstations?
Stomadragers reageren enthousiast. ‘Ze zijn blij dat er aan ze wordt gedacht,’ zegt Heuvelings. ‘Normaal wordt er weinig rekening met hen gehouden. Tot voor kort waren er maar twee opties. De algemene ruimte bij de toiletten gebruiken, met wastafels en spiegels, maar ook met andere mensen. Of klungelen in een klein wc’tje. Het invalidentoilet is een redelijke oplossing, maar de andere gebruikers zien niet dat je een stoma hebt. Je voelt je dan toch bezwaard als er iemand in de rolstoel zit te wachten als je het toilet afkomt, of als omstanders nadrukkelijk naar je kijken.’
Zodra het Maastrichtse ziekenhuis is voorzien van meer stomavriendelijke toiletten, is het tijd voor volgende stappen. ‘Het is een simpel plan met grote gevolgen voor een bepaalde groep, dus we hopen dat ons initiatief landelijk navolging krijgt,’ zegt Heuvelings. ‘We gaan zelf andere ziekenhuizen in de regio benaderen met het verzoek de toiletten aan te passen. De Stomavereniging pakt dit landelijk op. Na de ziekenhuizen zou het mooi zijn als er ook op treinstations stomavriendelijke toiletten komen en misschien zelfs bij publieke toiletten in steden.’
Tekst: Arwen Kleyngeld
Illustratie: Dokterisbezig
