Buiten het reguliere medische circuit vinden mensen met pijn-, darm- of blaasklachten vaak een middel dat een oplossing lijkt te bieden. Soms krijgt zoiets bijna het predicaat ‘wondermiddel’. Gaat dat ook op voor wietolie?
Bijna elke drogist heeft wel een schap met wietolie of CBD-olie (zie kader). De slogans zetten de consument aan het denken. ‘Positief effect op de gezondheid’ of ‘Voel u beter’ staat erboven. Mensen die deze CBD-olie kopen, zweren erbij, maar het wetenschappelijk bewijs naar de effectiviteit van CBD op verschillende aandoeningen is dun. Is dit weer zo’n verhaal ‘baat het niet dan schaadt het niet’? Of kun je je beter goed laten voorlichten zodat je producten gebruikt die écht werken?
Minder zware pijnstillers
Femke (39) is ervan overtuigd dat wietolie met THC werkt. Ze heeft een ileostoma en stevige zenuwpijn in haar onderrug en -buik. ‘Ik slik sinds een jaar zware zenuwpijnstillers,’ vertelt ze. ‘Die helpen niet echt goed. Ze zijn ook nog eens flink belastend voor mijn lever en nieren. Mijn arts stelde voor om CBD-olie met THC te gaan gebruiken. Samen met de apotheek is afgestemd hoeveel THC er dan in de olie moet zitten zodat die voor mij werkt. Te veel is niet goed, te weinig ook niet.’
Inmiddels gebruikt Femke nog maar de helft van de zware pijnstillers. ‘Ik heb veel minder pijn en ik voel me veel beter met de wietolie. Formeel mag je niet autorijden met de olie waarin THC is verwerkt, maar ik ben naar de politie gegaan om mezelf te laten testen. Inmiddels blijkt dat ik zonder bezwaar wél mag rijden. Ik zou iedereen aanraden om hetzelfde te doen, maar niet zelf te experimenteren. Laat je begeleiden en haal het bij een apotheek die verstand van zaken heeft. Zo doe je dat immers ook met medicijnen.
‘Veel mensen vragen me, als ze horen van de wietolie, of ik het niet lastig vind om drugs te gebruiken. Eigenlijk moet ik er wel om lachen. Medicijnen zijn ook drugs en soms veel slechter voor je. Dat is dan wel geaccepteerd, terwijl ze misschien niet eens werken.’
Artsen terughoudend
Ondanks verhalen als die van Femke zijn artsen organisaties minder enthousiast over wietolie. De richtlijn van het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG) voor de medicinale toepassing van wietolie schrijft bijvoorbeeld voor dat het middel alleen in de palliatieve fase kan worden gebruikt, dus kort voor het overlijden van een patiënt. Het aantal recepten voor medicinale cannabis neemt flink toe, aldus de richtlijn, evenals de verkrijgbaarheid via drogist en reformzaak.
Maar medicinale cannabis is in Nederland niet als geneesmiddel geregistreerd, en een goede beoordeling van de bijwerkingen ontbreekt dus. Critici zoals Rinus Beintema, voorzitter van een stichting voor een betere verkrijgbaarheid van wietolie, stelt hier juist weer vraagtekens bij. ‘Ik ben bang dat dit vooral zal worden opgevat als een uitnodiging voor farmaceuten om er een duur medicijn van te maken’, schreef hij in dagblad Trouw.
Eigen visie
Apotheker Paul Lebbink van de Transvaal Apotheek in Den Haag heeft weer een eigen visie op het thema. ‘Cannabisolie is pas sinds 2015 verkrijgbaar,’ zegt hij. ‘Er is nog niet zoveel onderzoek naar gedaan. Waar dat aan ligt? Medicijnen worden supergoed onderzocht, dan zou je zeggen dat het ook gebeurt met cannabis. Omdat de farmaceutische industrie er moeilijk een verdienmodel in zag – ook door het recreatieve gebruik – is er tot op heden nog weinig gebeurd.’
Zijn apotheek is een van de vier apotheken die CBD-olie met THC medicinaal bereiden. ‘Je moet een onderscheid maken tussen CBD-olie mét en zonder THC,’ legt hij uit. ‘De CBD-olie zonder THC wordt ook gewoon bij de drogist verkocht. Dat valt onder de Warenwet en dat betekent dat de inhoud niet per se hoeft te kloppen met wat er op het pakje staat. Er kán wel THC in zitten, maar dat is niet duidelijk. Als de olie van cannabisplantjes wordt gemaakt, zit er THC in. Alleen… dat weet je dan dus niet. Uiteraard zou dat niet mogelijk moeten zijn, want THC valt gewoon onder de Opiumwet.’
Bij de vier apotheken die CBD-olie verstrekken is de versie met THC altijd alleen verkrijgbaar met een recept. Sommige apotheken vragen voor elke cannabisolie een recept, zodat duidelijk is wat een patiënt gebruikt.
Opkomst olie
De voornaamste reden om wietolie te gaan bereiden was de behoefte aan andere toedieningsvormen van cannabis. De verschillende vormen die er al waren – roken, vernevelde blaadjes inhaleren (vaporisatie) of thee – bleken voor een deel van de mensen niet te voldoen aan verwachtingen. Roken wordt als ongezond beschouwd. Bij de thee is de concentratie moeilijk vast te stellen.
Op dit moment wordt de meeste cannabis verstrekt in verband met pijnklachten. Bij pijn zijn er twee oorzaken te onderscheiden: door weefselbeschadiging en door verkeerde zenuwgeleiding. De ene vorm van pijn (zenuwpijn) is behandelbaar met de CBD, de andere vorm juist met THC. Daarom wordt de olie waarin beide stoffen voorkomen, het meest voorgeschreven en gebruikt.
Bijkomend voordeel lijkt te zijn dat patiënten meer rust vinden, wat ook helpt om zich beter te voelen. Nader onderzoek naar het middel zou welkom zijn, zegt apotheker Paul Lebbink. Vooral omdat veel mensen met uiteenlopende aandoeningen claimen er baat bij te hebben. ‘Het middel doet iets, maar hoe en wat? Dat hangt vaak samen met de persoonlijke situatie. Daar is natuurlijk niets mis mee, maar het zou prettig zijn als we meer houvast hebben.’
Fistelvorming en abcessen
Luuk (63) heeft dat houvast na een jarenlange zoektocht gevonden. Hij was op zoek naar een middel dat zijn ziekte van Crohn onder de duim houdt. Hij heeft last van fistelvorming en abcessen, niet alleen in zijn dikke darm maar ook in de dunne darm. Zijn longen lijken ook aangedaan.
‘Ik ben al zo vaak geopereerd,’ zegt hij. ’Ik heb drie tijdelijke stoma’s gehad en nu heb ik een colostoma. Soms is de ziekte minder actief, maar de laatste jaren is er weer een opvlamming en voel ik me slechter dan ooit. Drie maanden geleden las ik over wietolie bij de ziekte van Crohn. Ik ben het gaan gebruiken en tot mijn grote verbazing zijn de ontstekingen afgenomen. Ik voel me fitter dan ooit. In overleg met mijn mdl-arts hebben we de andere medicijnen afgebouwd. Verrassend genoeg voel ik me nu nóg beter. Geen idee of het stand houdt, maar dat zie ik dan wel weer.’
Overleg met een arts
Cannabis (andere namen zijn marihuana of wiet) bevat verschillende werkzame bestanddelen, zoals dronabinol (THC) en cannabidiol (CBD). Cannabis die via de apotheek verstrekt wordt, voldoet aan de hoogste kwaliteitseisen en wordt alleen medisch toegepast. CBD-olie die via drogisten wordt verkocht, is niet gecontroleerd. Het is dus onduidelijk welke bestanddelen er precies in zitten.
Bij de ziekte van Crohn wordt aangeraden de druppels in een capsule te doen voordat deze wordt ingenomen. Dan is een kleinere hoeveelheid nodig en wordt de olie minder verspreid over het hele lichaam, waardoor het effectiever is in de darmen. Overleg hoe dan ook met de behandelend arts voor het gebruik van elk middel.
Tekst: Rietje Krijnen. Beeld: Dokter is bezig.
