Er is veel onduidelijkheid over medicatiegebruik als je een stoma hebt, ontdekte Ellen Timmersmans. Onderzoek wijst uit dat zowel voorschrijvers als apothekers vaak niet goed op de hoogte zijn van de impact van een ileostoma op opname van medicijnen. Overleg met zorgverleners is essentieel.
Al langere tijd leven er onder stomadragers vragen over het gebruik van medicijnen als je een ileostoma hebt. Hoe zit dat precies? Wordt alle medicatie wel opgenomen, of moet je eigenlijk meer innemen? Omdat hierover weinig bekend was, schreef ik een artikel voor Vooruitgang (december 2022). Daaruit bleek dat veel voorschrijvers zich onvoldoende bewust zijn van de gevolgen van een ileostoma met betrekking tot opname van medicijnen. Medicatie in capsules vind je soms in z’n geheel terug in je stomazakje.
Een probleem is ook dat bij de apotheek niet altijd bekend is dat je een stoma hebt. Als apothekersassistenten hiervan op de hoogte zijn, kunnen ze met hun farmaceutische kennis gerichter advies geven over mogelijke bijwerkingen. Maar mede omdat de elektronische cliëntdossiers niet kunnen uitfilteren of je een stoma hebt, missen ze deze informatie.
Zelf alert zijn
In het algemeen geldt dat verwijdering van een stuk dunne of dikke darm niet alleen de opname van voedingsstoffen beïnvloedt, maar ook de opname van geneesmiddelen. In de praktijk blijkt dat een ileostoma vaker problemen geeft dan een colostoma. Dit komt doordat de dikke darm een kleinere rol speelt in de opname van medicatie in de bloedbaan. Maar bij een colostoma kunnen er ook wel degelijk problemen zijn, helaas.
Zolang er geen gedegen onderzoek is naar de effecten van medicatieabsorptie bij een stoma, moeten we als stomadragers altijd zelf alert zijn, schreef ik in mijn eerdere artikel. Overleg daarom met je arts of er rekening moet worden gehouden met de toedieningsvorm vanwege je stoma. Doe dit altijd wanneer je nieuwe medicijnen krijgt voorgeschreven.
Toedieningsvorm
Daarnaast is het goed te bedenken dat na de operatie de toedieningsvorm niet automatisch wordt aangepast als je medicijnen gebruikt. Terwijl sommige toedieningsvormen beter zijn voor stomadragers. Denk dan aan tabletten zonder een maagsapresistent laagje, gelcapsules en drankjes, of tabletten die onder de tong worden ingenomen. Medicatie met een vertraagde afgifte, zoals Retard of Slow Release (SR), werkt daarnaast minder goed.
Als je medicatie niet kan worden aangepast, wees dan alert op de mogelijke aanwezigheid van restanten van tabletten of capsules in de ontlasting. Meld dit bij je apotheker of huisarts, vooral als je lichamelijke klachten hebt of blijft houden.
Elektronisch patiëntendossier
Inmiddels heb ik over dit onderwerp ook een gesprek gevoerd met mijn apotheker. Uit reacties op Facebook blijkt dat het voor veel mensen onduidelijk is wat men kan ondernemen wanneer medicijnen onopgelost worden teruggevonden in het stomazakje en wat men hierbij mag verwachten van zorgverleners. Het probleem, begreep ik van mijn apotheker heeft te maken met het elektronisch patiëntendossier dat apothekers gebruiken. Deze hebben een functie genaamd medicatiebewaking, die aangeeft wanneer er een reden is om een medicijn mogelijk niet te gebruiken vanwege bijvoorbeeld interacties met andere medicijnen of aandoeningen van de patiënt. Stoma’s staan echter niet standaard vermeld in dit systeem, tenzij er andere aandoeningen zijn die dit veroorzaken, zoals nierinsufficiëntie.
Om dit probleem aan te pakken, is het handig als artsen op recepten vermelden dat de patiënt een darmstoma heeft. Zo kan de apotheker direct bekijken of het voorgeschreven medicijn geschikt is voor de patiënt. Soms kunnen medicijnen worden vervangen door andere vormen van toediening, zoals pleisters of drankjes, die beter worden opgenomen door het lichaam. Het vervangen van medicijnen is echter niet altijd mogelijk vanwege het beleid van zorgverzekeraars, waarbij ze vaak het goedkoopste medicijn aanwijzen binnen een groep met gelijke medicijnen. Dit kan leiden tot tekorten aan voorkeursmedicijnen en stijgende prijzen van alternatieven.
Wordt vervolgd
Het oplossen van problemen bij de medicatieopname voor stomadragers is complex en vereist kennis van de aandoening, medicijnen, wetgeving en creativiteit van zorgverleners. Het is belangrijk om de deskundigheid van apothekersassistenten en andere zorgverleners over aandoeningen zoals stoma’s te verhogen. Ik overweeg daarom contact op te nemen met de leverancier van het elektronische patiëntendossier om te zien of er mogelijkheden zijn om stoma’s op te nemen in het medicatiebewakingssysteem, inclusief de risico’s van bijbehorende aandoeningen zoals nierinsufficiëntie. Wordt vervolgd dus.
Tekst: Ellen Timmermans
Illustratie: Dokterisbezig
